“Hahaha,” zijn gezicht loopt rood aan terwijl hij lachend mijn visitekaartje leest. “Ik ben zéker niet hoogbegaafd”. We zijn in zijn winkel om een bestelling te doen voor de opening van Centrum Licht-op-Talent. Ik heb hem net mijn kaartje overhandigd.

Bekende reactie

Ik ken de reactie wel, veel mensen reageren zo, al is het meestal niet zo’n grote en vooral vrolijke reactie. Eerder wordt het op sombere toon gezegd of wat ‘wegduwend’, verontschuldigend bijna. De meest intelligente mensen hebben namelijk helemaal niet door dat ze het zijn. Dat komt omdat er nog zoveel meer bij komt kijken. En op de één of andere manier hebben we met elkaar het idee opgevat dat zodra je intelligent bent je vrolijk door het leven hupst, uitblinkend in wat je maar wil…..

Uren oefenen

Of we verkijken ons op mensen die met hun talenten al ver gekomen zijn; die tennisser op topniveau bijvoorbeeld. Maar we vergeten dat daar uren, uren en uren oefenen aan vooraf is gegaan. Vind je iets leuk om te doen, dan doe je het graag. Doe je iets graag, dan gaan daar veel uren in zitten. En met tienduizend uur, ja echt, ben je ergens goed in. Met of zonder talent. Veel kinderen die ik coach denken echter dat je vanuit het niks ergens goed in bent en vergelijken dat met zichzelf…. En vinden zichzelf dan een ‘loser’. Verliezen zichzelf in sombere gedachten.

Liever een stoornis

Het raakt me altijd als mensen zo over begaafdheid praten. Niet zozeer voor mezelf, ik heb mijn weg inmiddels gevonden. Maar wél voor al die kinderen, jongeren, ouders en volwassenen die nog worstelen. Die eerder denken aan een stoornis dan dat ze denken aan de mogelijkheid van in aanleg begaafde hersens hebben.

Er komt  nog zoveel meer bij kijken

Heel mooi is wel dat de winkelier me vraagt wat ik dan doe in mijn praktijk. Het geeft me de kans wat uit te leggen. Ik vertel dat ‘sterke hersens’, zoals ik het uitleg aan kinderen, altijd komt met meer dan alleen intelligent zijn. Hoe intelligenter je bent, vanaf je geboorte, hoe gevoeliger ook. Gevoelig voor labeltjes bijvoorbeeld, of voor textuur van eten. Maar ook voor geluiden of van andermans gevoelens. 

In de klas kun je dan voelen hoe de juf zich voelt of klasgenoten. Die gevoelens van anderen kunnen zo’n grote invloed hebben dat jij je daarvan niet goed meer kunt concentreren. Het kan ook voelen als jouw eigen gevoel, wat natuurlijk heel verwarrend is. Wanneer je merkt dat de juf van slag is, dan ga je je misschien wel aanpassen, omdat je het naar vindt haar dan iets te moeten vragen. Gevoelig voor geluid kan betekenen dat je werkelijk élk geluid hoort, elk gesprek kunt opvangen en volgen en dat je alles weet over wat er in de klas gebeurt.

Falen in eigen ogen

Intelligente hersens hebben kan ook betekenen dat je voor jezelf de lat hoog legt. Ja. Ook al heel jonge kinderen…. Dit zit namelijk ‘ingebakken’. Een hoge lat waar je nooit aan kunt voldoen, omdat je dingen eerst moet leren, net als ieder ander. Maar wanneer je leren ziet als iets voor ‘dummies’ dan kan het zomaar zijn dat je jezelf dan als ‘dom’ beschouwd, het leren niet waard. Of wanneer je in de klas een antwoord niet in één keer weet of het niet durft te zeggen, omdat je dénkt dat het mogelijk fout zou kunnen zijn….dan faal je doorlopend in je eigen ogen. Misschien wel zo, dat je het niet eens meer wil proberen en op een veel lager niveau gaat presteren dan je eigenlijk zou kunnen.

Jij weet dit niet, maar jouw omgeving ook niet….. Tot je ook op een te laag niveau uitstroomt. Onder je kunnen. Vaag ongelukkig of juist heel erg….niet wetend waar dit vandaan komt.

Herkenbaar verhaal

Als ik zo vertel, mijn verhaal krijgt ruim de tijd, terwijl regelmatig andere klanten binnenkomen, zie ik de man voor me stiller en stiller worden. “Wat je vertelt herken ik allemaal”, zegt hij uiteindelijk, nu heel serieus kijkend. Hij is geraakt, zie ik. Dit maak ik vaak mee. Mensen met in aanleg grote intelligentie ervaren van binnenuit hoe ze zelf worstelen, aarzelen en in hun eigen ogen falen. Ze kijken om zich heen en zien anderen schijnbaar makkelijk leven. Dit versterkt hun aangeboren gevoel van anders zijn. Het ‘fundamentele gevoel van eenzaamheid’, dat ook bij intelligent zijn hoort.

Fundamenteel eenzaam

Dat eenzaam zijn klopt natuurlijk ook, want op de honderd mensen zijn er twee of drie met een heel hoge intelligentie. Dus de kans dat je iemand treft met wie jij jouw gevoel van humor kunt delen of zo fijn diep kunt praten over de grote dingen van het leven ís niet zo groot. Voor de hand ligt dat jij denkt dat je gek bent. Je gaat je aanpassen. Al op zeer jonge leeftijd. Meisjes passen zich al aan vanaf een jaar of drie.

Worstelen alleen kinderen hiermee? Welnee, ook volwassenen. Alleen linken volwassen dit niet aan hoge intelligentie. In tegendeel, zou ik bijna zeggen. Maar hoe gevoelig ben jij voor de geluiden in een kantoortuin? Hoe hoog ligt jouw lat voor jezelf? Heb jij je jouw hele leven aangepast aan anderen? Dan zou je zomaar kunnen voorstellen dat jij je hele leven al onder je eigenlijke kunnen presteert. Dat niet al jouw capaciteiten in gebruik zijn. Dit geeft op den duur een steeds groter onvoldaan gevoel en stress.

Laten kinderen dit in gedrag zien door bijvoorbeeld boos worden, verdriet of teruggetrokken gedrag, als volwassen uit het zich eerder in gevoelens van falen en onbehagen, in burn out en depressieve gevoelens.

Bewust worden is zo belangrijk

Het is belangrijk dat kinderen, jongeren en volwassen zich dit bewust worden. Zo kun je er achter komen wat jij nodig hebt om je erkend te voelen en jouw volledige potentieel tot bloei te brengen. Dit heeft tijd nodig. Van aanleg intelligente mensen zijn niet zelden laatbloeiers.

Mijn gezellige winkelier heeft zijn draai al lang gevonden; hij heeft er zijn eigen vorm aan kunnen geven. Al snapt hij, door dit gesprek, misschien nu beter waar deze behoefte vandaan komt.

Voor anderen die hier nog bewust van mogen worden, opende ik mijn Centrum Licht op talent, als plek waar kinderen andere ontwikkelingsgelijken kunnen ontmoeten om zo zichzelf meer te kunnen vinden. Voor ouders en andere volwassenen een plek om ervaringen te kunnen delen. 

Zien en gezien worden voor wie je werkelijk bent, als voedingsbodem van groei.