Opvallend gedrag? Kijk er eens achter
In deze tijd van Sinterklaas en Kerst zien we het duidelijkst wat een veelheid aan prikkels doet voor een mens. Het zorgt voor overbelasting van je systeem. Wanneer je te weinig ruimte krijgt of neemt leidt het tot gedragsveranderingen: je wordt humeurig, prikkelbaar en kunt weinig hebben.
Herkenbaar toch?
Kinderen die gevoelig zijn, zoals de meeste intelligente kinderen dat zijn, hebben niet alleen déze periode last van te veel binnenkomende prikkels. Zij hebben er op drukke plekken, zoals in een klas altijd last van. Met hun gevoeligheid voelen zij haarfijn de sfeer aan, of het gevoel van klasgenoten of de leerkracht. Dat is enorm belastend, wat tot opvallend gedrag kan leiden.
Daar begint de verwarring
Dit zorgt voor verwarring. Bij de leerling; want je voelt je eigen verwarring, maar ziet die niet bij anderen terug. Die anderen voelen kennelijk die verwarring niet….. Het maakt dat je je eenzaam voelt en niet begrepen.
Verwarring ook bij leerkracht of ouder; wat je ziet is gedrag, zoals boosheid. Daar reageer je op. Weet jij wat daar onder zit? Weet je wat de oorzaak is van het gedrag? Grote kans dat je voorbij gaat aan het gevoel wat de boosheid veroorzaakt.
Zo komt het dus dat veel intelligente kinderen en volwassenen hun potentie niet kunnen vormgeven. Omdat zij zichzelf niet goed begrijpen en anderen hun gedrag onbedoeld verkeerd interpreteren.
Ik noem wat voorbeelden die ik de afgelopen weken hoorde in mijn praktijk, als illustratie. Verhalen over verwarring, niet dezelfde taal spreken en gevolgen die dit kan hebben.
Een meisje heeft haar les van rekenen al gemaakt, het is zelfs al nagekeken door de leerkracht, als ze in de klas toch de les moet volgen. Ze snapt er niets van, maar is gehoorzaam en trouw aan de leerkracht. Ze steekt haar vinger op om de leerkracht op de hoogte te brengen.
Die zegt: “Alle vingers naar beneden”. Nogmaals, ze is plichtsgetrouw.
Daar zit ze dan…. De hele les….
Grote kans dat haar gevoel voor de leerkracht afneemt en zij een onverschillige houding aanneemt.
Haar werk, haar inspanning wordt toch niet serieus genomen…..
Of de jongen die met rekenen bezig is; de verhaaltjessommen werken op zijn verbeelding.
Zijn creatieve vermogens laten hem vele mogelijkheden zien. Zo veel dat hij niet meer weet wat nou het juiste antwoord is.
Hij schrijft op: “Ik weet het niet”.
Waarop de leerkracht zegt: “Gum maar uit”.
Wat denkt de jongen?: “Ik mag dus niet zeggen dat ik het niet weet”.
Het gevolg? Hij verknalt expres zijn toets uit boosheid op de leerkracht. Laag cijfer, maar ook een faalervaring en een heleboel frustratie.
Hoe kan dit nou?
Ik leg het aan mijn leerlingen als volgt uit:
Brein en zijn horen bij elkaar.
Wie hoge intelligentie heeft, gecombineerd met motivatie en creatief denken is in staat om grote leersprongen te maken. Dit is, wat je kunt noemen, ’het brein’.
Maar…. dan is er ook altijd ‘het zijn’: met de gevoeligheid, het kritische denken op jezelf en op de ander, het rechtvaardigheidsgevoel en de hoge lat…..
Het zit allemaal in hetzelfde pakketje. Iedereen krijgt het bij de geboorte mee. Én…., hoe intelligenter hoe gevoeliger…..
Wat je dan moet weten over valkuilen
Dat is dus wel iets dat je moet weten en goed in gedachten moet houden! Als kind, maar ook als ouder of leerkracht. Want anders kunnen er makkelijk valkuilen ontstaan.
Want als intelligent persoon zou je zomaar kunnen denken dat je geen fouten mag maken. Dat alles je moeiteloos en snel zal afgaan. Dat dingen vanzelf tot stand komen, zonder oefenen….
Voordat je het weet blijf je jezelf steeds maar opnieuw bewijzen, omdat je het gevoel hebt dat je nooit goed genoeg bent.
Wanneer je niet al vroeg leert om te gaan met wérkelijke uitdagingen, heb je als het ware een ‘lege toolbox’. Je hebt niet geleerd hoe je moet leren. Dat dit moeite kost. Je bent handelingsverlegen. En dit zorgt voor stress…
Op de basisschool onvoldoende kunnen oefenen van werkelijke uitdagingen op leerniveau en daar ervaring mee op doen brengt een gevaar met zich mee, richting de middelbare school. Dat wordt als het ware een marathon lopen zonder te hebben geoefend…..
Wat is helpend?
Een stukje psycho educatie over begaafd zijn is heel belangrijk, merk ik telkens weer. Hierdoor kunnen kinderen zichzelf veel beter begrijpen en snappen ze met hun hoofd wat ze eerder met hun lijf al voelden.
Volwassenen die kinderen op een meer ‘coachende manier’ begeleiden bekrachtigen het kind. Hierdoor leren ze zichzelf beter kennen en durven ze beter hun werkelijke uitdagingen aangaan. Die liggen niet zozeer op het niveau van leren, maar meer op de aanpak van het werk. Hoe het gedaan te krijgen. En op het persoonlijke vlak: Wie ben ik? Wat kan ik? Zodat je jezelf en de ander kunt begrijpen. Van daaruit kunnen dan wel degelijk verbindingen ontstaan.
Neem een kijkje achter het gedrag
Het vraagt van volwassenen áchter het gedrag van kinderen te kijken. Wat zit daar achter? Wat zorgt voor die boosheid, dat verdriet of het terugtrekken? Daar zit de hulpvraag verstopt.
Neem het kind serieus. Ga samen in gesprek, vanuit werkelijke belangstelling. Neem het gevoel van het kind serieus. Maak het kind bewust van zijn talenten, mogelijkheden en kwaliteiten. Zorg voor veiligheid. Bouw een kring van veilige mensen om een kind. Dat maakt dat het kind weer zelfvertrouwen krijgt en uitdagingen durft aan te gaan.
Er is vaak maar één volwassene nodig om dat bij een kind voor elkaar te krijgen.
Wees die ene persoon.
